De waarheid achter het schuldenplafond

De afgelopen tijd was de verhoging van het Amerikaanse schuldenplafond volop in het nieuws. Diverse media waarschuwden voor een totale ineenstorting van het financiële systeem mocht de geldkraan dichtgedraaid worden. Uiteindelijk werd de soep niet zo heet gegeten als het werd opgediend door een akkoord over een tijdelijke verhoging. Wat echter niet belicht is en wat naar mijn mening ook het belangrijkste  gevecht tussen de Democraten en de Republikeinen is, is de strijd om het toekomstig economisch model en de daarmee gepaard gaande verdeling van de welvaart.

Het dogma in de media benadrukt dat we in een schuldencrisis zitten die eerst begonnen is bij banken en daarna afgewenteld is op de overheden en tenslotte op de bordjes van burgers. Het is ontegenzeggelijk een feit dat oplopende staatsschuld een uitkomst is van het systeem. Zie hieronder de ontwikkeling van de uitstaande Amerikaanse leningen.

Uitstaande Amerikaanse schuld
Uitstaande Amerikaanse schuld

Een schuldenklok voor de diverse landen is hier te vinden. Thans is de Amerikaanse staatsschuld opgelopen tot meer dan 17.000 miljard. In de grafiek is te zien dat schulden steeds verder klimmen  en de laatste decennia is het versneld. Schuld is echter niet het belangrijkste, hoezeer de nadruk daarop gelegd wordt. Het gaat om totale vermogen. Zo is de Nederlandse staatsschuld weliswaar ruim 395 miljard euro maar daar tegenover staat een aanzienlijk vermogen. Eind 2011 bedroeg het nettovermogen van de overheid 364 miljard euro. De overheid had een vermogen van ruim 500 miljard euro. Zie hieronder:

Nettovermogen van de Nederlandse overheid
Nettovermogen van de Nederlandse overheid

Eind 2011 bedroeg het nettovermogen van de overheid 364 miljard euro. Het nettovermogen van de overheid is sinds de kredietcrisis in 2008 per saldo afgenomen met 61 miljard euro. Dit komt volledig door een sterke daling van het financieel vermogen. Het financieel vermogen van de overheid is, in tegenstelling tot dat van de sector huishoudens, sterk negatief. Vooral 2008 was een bewogen jaar; zowel de schuld als de vorderingen schoten omhoog. Dit kwam door steun die verleend werd aan in moeilijkheden verkerende financiële instellingen in de vorm van vooral kapitaalverstrekkingen. De schuld nam in één jaar toe met 100 miljard euro. Tegelijkertijd zijn door de overnames ook de financiële bezittingen van de overheid flink toegenomen. Of de overheid die financiële bezittingen weer voor dezelfde prijs kan verkopen, is afhankelijk van de ontwikkelingen op de financiële markt en de vastgoedmarkt.

Hoewel de staatsschuld oploopt is het netto vermogen van de overheid nog steeds positief. Dus schulden zijn geen probleem. Mondiaal gezien zijn schulden eveneens geen probleem, immers tegenover een schuld staat een vordering. De huidige discussie over het Amerikaanse schuldenplafond en in Nederland de overgang naar een “participatiesamenleving” moet gezien worden vanuit het oogpunt van de verdeling de welvaart, de essentie van de economie.

Er zijn twee economische modellen in de literatuur: het Angelsaksische model versus het Rijnlandmodel. Dit model lijkt het meeste op die van Amerika. Het Rijnlandmodel zou men simpelweg kunnen definiëren als het tegengestelde. In het eerste genoemde model is de marginale belastingvoet laag maar ook de sociale voorzieningen zijn veel minder uitgebreid. Het gaat om zelfredzaamheid en succes. (“The American Dream”) Er hoeft niet gerekend te worden op een uitgebreide sociale vangnet voor de zwakkeren in de samenleving, een VVD-standpunt. In het Rijnlandmodel, waartoe ook de Nederlandse samenleving toe behoort is een verzorgingsstaat ontwikkeld waarin burgers kunnen rekenen op een overheid “van de wieg tot het graf”.  Er zijn ook echter mengvormen en ontwikkelingen waarbij beide modellen naar elkaar toe kunnen bewegen. In Nederland probeert men deze verzorgingsstaat geleidelijk te ontmantelen of terug te brengen.

Schuldenplafond

De ware discussie achter het schuldenplafond was de tweestrijd om de uitgaven van de Amerikaanse overheid te beteugelen door de “Obamacare” te laten vertragen. De twist om niet richting het Rijnlandmodel te gaan en een verzorgingsstaat op te bouwen. Dat is de echte kwestie. Wat niet besproken is door de media is het akkoord zelf. Het schuldenplafond wordt verhoogd maar creëert tegelijkertijd de aanleiding om in de sociale voorzieningen te snijden. De door Democraten gecontroleerde Senaat stemde met 81 stemmen voor om het schuldenplafond tot 7 februari 2014 te verhogen en de werking van de overheid tot 15 januari toe te staan. Het akkoord omvat de overeenkomst om een commissie in te stellen die in december met voorstellen moet komen om het overheidstekort te verminderen en de schulden te verlagen. Dit wordt bereikt door hervormingen in de sociale zekerheid en de volksgezondheid.  Daarnaast wordt onder andere bezuinigd in de kosten voor onderwijs, volkshuisvesting, voeding, milieu en de onderhoud aan infrastructuur. Ook wordt aangedrongen op een verlaging van de belastingen voor bedrijven.

Het akkoord verlengt de automatische bezuinigingen “sequester” waarmee in maart van die jaar aangevangen is. Dat betekent dat de $85 miljard aan bezuinigingen in 2013 niet ongedaan worden gemaakt en dat de budgetonderhandelingen de komende weken een bezuiniging van $ 1.000 miljard in de komende acht jaar als doel heeft.

3 gedachten over “De waarheid achter het schuldenplafond”

  1. Er zijn twee hete hangijzers waar Amerika mee kampt, de uitgaven en studentenleningen. En bovendien is de staatsschuld ook nog eens bijzonder groot, al met al een zware mix van slechte omstandigheden. Dit heeft niets met het schuldenplafond te maken, welk steeds maar weer zal terugkomen in Amerikaanse gewoontes. Maar het geeft wel aan hoe Amerika een probleem heeft.

  2. 2 opmerkingen: het plafond is niet verhoogd, maar weggenomen…er is een datum maar geen plafond afgesproken. Misschien handig omdat de USA komende tijd fiks wat rente te betalen heeft.

    Met die rente kom ik op punt 2: een vermogen mag er misschien wel zijn, maar is niet statisch; waarderingen kunnen ook omlaag.

    Daarbij is het inkomen (BNP) van belang wil het model/systeem er niet toe leiden dat schuldeisers een claim willen/moeten gaan leggen op dat vermogen.

    Een bank kan beslag leggen op een huis, al dan niet onder water, als de ‘eigenaar’ in gebreke blijft met betaling van rente en aflossing (dat aflossen betekent in de USA vooral aflossen met nieuwe en hogere schulden).

    Ik zie andere schuldeisers als China niet zomaar aan de deur van de USA staan om beslag te leggen op het vermogen…maar snap ook goed dat China genoeg van dollars heeft met als enig uitzicht nóg meer dollars. Dus slaan ze aan het besteden: grondstoffen, aandelen, vastgoed, contracten all over the world!
    De USA wordt zo als wereldmacht opgekocht en/of steeds meer buitenspel gezet.

    Het vermogen van een land is ook niet leading: Griekenland is ook niet geholpen met alle vermogen in diens bodem! Het wordt nu simpelweg opgekocht nadat het failliet is verklaard…

    Vroeg of laat zal de honger naar macht (China. Rusland, etc.) hetzelfde doen met de USA. Anderen verklaren of maken het failliet om de rol vd USA over te nemen als wereldmacht.

  3. Ivet,

    Het schuldenplafond is niet iets om zorgen over te maken, en al helemaal niet op de manier zoals jij dat doet. Het is een peulenschil in vergelijk met waar de echte problemen zitten.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.